1. Εισαγωγή
Σύντομη περιγραφή της ενότητας: Στην ενότητα αυτή θα είστε σε θέση να εντοπίσετε τα κύρια εμπόδια και τις ευκαιρίες συνεργασίας για την ανάφλεξη πράσινων πρωτοβουλιών και την ενίσχυση της δέσμευσης των ενηλίκων. Να προσδιορίσετε τα κύρια καθημερινά σενάρια όπου μπορείτε να βελτιώσετε τη συνεργασία μεταξύ ομότιμων και να ενθαρρύνετε τους γείτονες στην υιοθέτηση ενός πιο πράσινου τρόπου ζωής. Να είστε σε θέση να εφαρμόζετε απλές στρατηγικές για την έναρξη και την οργάνωση τοπικών πράσινων πρωτοβουλιών. Να ενθαρρύνουν μια διαγενεακή προσέγγιση στη μεταφορά γνώσεων προς τις νέες γενιές.
Σκοπός:
Να μπορέσουν να αναγνωριστούν τα κύρια συστατικά της συνεργασίας και των αποτελεσματικών δεξιοτήτων και να μάθουν πώς να τα εφαρμόζουν στη ζωή, ιδίως στο πλαίσιο πράσινων πρωτοβουλιών. Να αναγνωρίσουν τη δύναμη της φροντίδας και της συνεργασίας με την τοπική και τη διεθνή κοινότητα με συνεργατικό τρόπο για την επίτευξη των στόχων της προστασίας του περιβάλλοντος και άλλων πράσινων πρωτοβουλιών.
Μαθησιακά αποτελέσματα:
- Να κατανοούν και να είναι σε θέση να διατυπώνουν τις έννοιες της ανθεκτικότητας και της προσαρμογής στην αλλαγή σε σχέση με τις προσωπικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις.
- Να αναγνωρίζουν και να θυμούνται τους παράγοντες που συμβάλλουν στην ατομική και κοινοτική ανθεκτικότητα, ιδίως υπό το πρίσμα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στη γήρανση.
- Ανάπτυξη πρακτικών δεξιοτήτων για την αξιολόγηση των προσωπικών δυνάμεων, την ανάπτυξη στρατηγικών για την ευημερία και τη βιώσιμη γήρανση και την επίδειξη ενσυναίσθησης για την προσαρμογή στην αλλαγή και την υιοθέτηση της.
Λέξεις-κλειδιά: Συνεργατικές δεξιότητες, Αποτελεσματική επικοινωνία, Συνεργασία, Ομαδική εργασία, Πράσινες πρωτοβουλίες, κινήματα βάσης,
Αναμενόμενος χρόνος: 8 ώρες
2. Δεξιότητες συνεργασίας
Οι δεξιότητες συνεργασίας αναφέρονται ως ομαδική εργασία ή διαπροσωπικές σχέσεις. Σημαίνει την οικοδόμηση μιας σχέσης με την ομάδα, την επίλυση συγκρούσεων και τη δημιουργία ενός αποτελεσματικού εργασιακού περιβάλλοντος όπου όλοι αισθάνονται ότι συμπεριλαμβάνονται και γίνονται σεβαστοί ενώ εργάζονται για την επίτευξη ενός κοινού στόχου. Είναι απαραίτητες στα περισσότερα κοινωνικά περιβάλλοντα καθώς και στον εργασιακό χώρο. Οι συνεργατικές δεξιότητες περιλαμβάνουν μια ποικιλία χαρακτηριστικών και ικανοτήτων, όπως
Αποτελεσματική επικοινωνία: Ενεργή ακρόαση των άλλων και επικοινωνία με σαφή και συνοπτικό τρόπο. Η δεξιότητα αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας όταν τα θέματα είναι σύνθετα ή/και ευαίσθητα. Οι καλοί επικοινωνιολόγοι είναι σε θέση να ενημερώνουν, να θέτουν ερωτήσεις, να παρέχουν ανατροφοδότηση με τρόπο που να γίνεται εύκολα αποδεκτός και κατανοητός.
Επίλυση προβλημάτων & επίλυση συγκρούσεων: Κατά τη διάρκεια της ομαδικής εργασίας, συχνά προκύπτουν προβλήματα ή συγκρούσεις. Αυτό είναι φυσιολογικό, ωστόσο, είναι απαραίτητο να έχετε μια συνεργατική στάση προκειμένου να αντιμετωπίσετε και να επιλύσετε τα ζητήματα εποικοδομητικά και συμμετοχικά. Απαιτείται ο εντοπισμός του προβλήματος, η εξεύρεση μιας αμοιβαία αποδεκτής λύσης (π.χ. συνεδρίαση καταιγισμού ιδεών μεταξύ της ομάδας), η επίτευξη συναίνεσης και η λήψη αποφάσεων ως ομάδα.
Ομαδικό χτίσιμο: Είναι μια συνεχής διαδικασία κατά την οποία αλληλεπιδράσεις, δραστηριότητες και ασκήσεις χρησιμοποιούνται σε τακτική βάση για την καλλιέργεια της αίσθησης αμοιβαίου σεβασμού, εμπιστοσύνης και της αίσθησης του ανήκειν μέσω ενός συνόλου κοινών στόχων ή/και αξιών. Οι αποτελεσματικές ομάδες βασίζονται σε συνεργατικές συμπεριφορές όπου οι διαπροσωπικές σχέσεις συμβάλλουν σε ένα πιο θετικό εργασιακό περιβάλλον.
Ευελιξία και ανοιχτόμυαλο πνεύμα: Η ανοιχτή και θετική στάση απέναντι στις ιδέες και τις απόψεις των άλλων είναι μια κρίσιμη πτυχή της συνεργατικής εργασίας, καθώς διασφαλίζει ότι όλοι εκτιμώνται και γίνονται σεβαστοί. Η ικανότητα προσαρμογής και προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες είναι επίσης απαραίτητη για την επιτυχία της συνεργατικής εργασίας και την επίτευξη των κοινών στόχων. Η θετική προοπτική είναι επίσης σημαντική για την καλλιέργεια της αμοιβαίας υποστήριξης και τη διατήρηση των κινήτρων σε υψηλά επίπεδα.
Λογοδοσία και αξιοπιστία: Η δυνατότητα να βασίζεστε στη δέσμευση των μελών της ομάδας να ολοκληρώσουν τις εργασίες που τους έχουν ανατεθεί επιτρέπει μια καλύτερη ροή εργασιών. Δημιουργεί μια αίσθηση σεβασμού για τη συμφωνημένη κατανομή εργασιών και τις καθορισμένες προθεσμίες.
Ενσυναίσθηση: Τα πιο ενσυναισθητικά άτομα μπορούν να κατανοήσουν καλύτερα τις προοπτικές, τις προκλήσεις και τα κίνητρα των άλλων. Αυτό τους επιτρέπει να συνδεθούν σε βαθύτερο επίπεδο και έτσι να είναι πιο συνεργάσιμοι.
Πρακτικό υλικό
Παρουσίαση
Δραστηριότητες για προβληματισμό
Μπορείτε να απαριθμήσετε μερικές καθημερινές καταστάσεις στις οποίες οι δεξιότητες συνεργασίας είναι χρήσιμες;
Ποιες είναι, κατά τη γνώμη σας, οι κύριες προκλήσεις κατά την ανάπτυξη ενός προγράμματος πράσινης πρωτοβουλίας που απαιτεί ενδιαφερόμενους από διαφορετικούς τομείς;
3. Τοπικές πράσινες πρωτοβουλίες & οργανώσεις βάσης
Τοπικοί στόχοι και στρατηγικές πράσινων πρωτοβουλιών
Οι πράσινες πρωτοβουλίες συγκεντρώνουν διαφορετικούς ανθρώπους κάτω από μια κοινή ομπρέλα: την επιθυμία για διατήρηση και προστασία της φύσης και της βιοποικιλότητας. Αυτός είναι ο γενικός κοινός τους στόχος. Για να είναι επιτυχείς, οι πρωτοβουλίες αυτές απαιτούν την κατάλληλη συνεργασία των διαφόρων ενδιαφερομένων μερών. Η εποικοδομητική και αποτελεσματική εργασία αυτών των διαφορετικών ενδιαφερομένων εξασφαλίζει την επιτυχία της πράσινης πρωτοβουλίας.
Οι καθορισμένοι στόχοι, επιδιώξεις και στρατηγικές παρέχουν ένα πλαίσιο για τις τοπικές πράσινες πρωτοβουλίες ώστε να αντιμετωπίσουν τις συγκεκριμένες περιβαλλοντικές προκλήσεις και ευκαιρίες στις κοινότητές τους, οδηγώντας σε ένα πιο βιώσιμο και φιλικό προς το περιβάλλον μέλλον.
Αρχικά, η πράσινη πρωτοβουλία πρέπει να αναπτυχθεί από κάποιον, είτε πρόκειται για μια περιβαλλοντική ΜΚΟ, είτε για μια ομάδα ευαισθητοποιημένων πολιτών είτε για άλλους. Οι πράσινες πρωτοβουλίες, όπως υποδηλώνει και το όνομά τους, χρειάζονται μόνο μια πρωτοβουλία και μια ομάδα που θα την προωθήσει για να περάσει την πρωτοβουλία από το χαρτί στην πραγματικότητα. Η κατηγοριοποίηση του ποιος ξεκινά την πρωτοβουλία δεν είναι ουσιαστική, αυτό που είναι ουσιαστικό είναι η ορμή και η αίσθηση της αποστολής των μελών της.
Δεδομένου ότι οι πράσινες πρωτοβουλίες είναι συχνά ομάδες υπεράσπισης υπό την ηγεσία της κοινότητας, οι στρατηγικές τους επικεντρώνονται στη συμμετοχή της κοινότητας στα προγράμματά τους, όπως εργαστήρια, δραστηριότητες καθαρισμού, δενδροφύτευση κ.λπ. Αυτή η εμπλοκή θα αυξήσει την ευαισθητοποίηση του πληθυσμού σχετικά με τις τοπικές περιβαλλοντικές προκλήσεις και τις ευκαιρίες που έχει να συμμετάσχει σε έναν θετικό αντίκτυπο. Αυτό θα ενισχύσει την αριθμητική δύναμη της πράσινης πρωτοβουλίας, αφού κάποιοι μπορούν να γίνουν εθελοντές/μέλη, δωρητές ή εκπρόσωποι. Η συνεργασία με τοπικές επιχειρήσεις και ΜΚΟ θα αυξήσει επίσης τη σημασία και την προβολή τους.
Για να αυξηθεί η σοβαρότητα της πρωτοβουλίας, θα πρέπει να γίνεται παρακολούθηση και να συγκεντρώνονται δεδομένα σχετικά με τις πρωτοβουλίες. Με την απόδειξη των θετικών επιπτώσεων της πρωτοβουλίας, η σημασία και η δικαιοσύνη της γίνονται σαφέστερες. Αυτό καθιστά επίσης την πρωτοβουλία πιο επιλέξιμη για χρηματοδότηση και επενδύσεις, οι οποίες με τη σειρά τους θα τροφοδοτήσουν τον αριθμό των εκροών που μπορεί να έχει στην κοινότητα, όπως πιλοτικά έργα και επιδείξεις.
Η εμπλοκή των σχολείων είναι επίσης μια πολύ ισχυρή στρατηγική. Απευθυνόμενη σε νεότερους ανθρώπους, η πρωτοβουλία εκπαιδεύει τη μελλοντική εκπαίδευση που μπορεί να μεταφέρει τις αρχές της και να αυξήσει τις επιπτώσεις της για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Συμβάλλει επίσης στην ανατροφή πιο οικολογικά εγγράμματων και συνειδητοποιημένων πολιτών, οι οποίοι είναι πιο ικανοί να γίνουν παράγοντες βιωσιμότητας για το μέλλον.
Απώτερος στόχος και στρατηγική είναι η επίτευξη τοπικής διακυβέρνησης. Για την υλοποίηση και την επιτυχία της πρωτοβουλίας, συχνά απαιτείται η συμμετοχή των τοπικών αρχών και των κυβερνητικών οργάνων. Μπορούν να εφαρμόσουν κανονισμούς και νόμους για την ενθάρρυνση της βιωσιμότητας, να δώσουν χρηματοδότηση και πόρους σε πράσινες πρωτοβουλίες και να συντονίσουν τις σχέσεις και τις δραστηριότητες με άλλους ενδιαφερόμενους φορείς. Με αυτόν τον τρόπο, η πρωτοβουλία θα αποκτήσει ενεργό φωνή αλλαγής στην κοινότητα. Το όραμα της πρωτοβουλίας μπορεί να ενσωματωθεί στις τοπικές στρατηγικές αειφορίας, στον πολεοδομικό σχεδιασμό και στα μέτρα διατήρησης.
Συνολικά, η επιτυχία μιας πράσινης πρωτοβουλίας εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα και τη συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων. Κάθε μέλος, οργανισμός και τομέας της κοινότητας έχει ρόλο στην προώθηση ή την παρεμπόδιση της επιτυχίας της. Είναι σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψη και να εμπλέκουμε την κοινότητα για να υποδαυλίσουμε βιώσιμες συνήθειες, να αυξήσουμε την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, να ενισχύσουμε την υποστήριξη για πράσινες πρωτοβουλίες και πολιτικές, ώστε να μπορέσουμε να αναπτύξουμε πιο φιλικές προς το περιβάλλον κοινότητες.
Οι τοπικές πράσινες πρωτοβουλίες έχουν συνήθως συγκεκριμένους σκοπούς, στόχους και στρατηγικές που αποσκοπούν στην προώθηση της βιωσιμότητας και της διατήρησης του περιβάλλοντος σε κοινοτικό επίπεδο. Αυτοί οι στόχοι, οι επιδιώξεις και οι στρατηγικές μπορεί να ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με τις ιδιαίτερες ανάγκες και προτεραιότητες κάθε κοινότητας, αλλά παραθέτουμε ορισμένα κοινά παραδείγματα:
Αυτοί οι στόχοι, οι επιδιώξεις και οι στρατηγικές παρέχουν ένα πλαίσιο για τις τοπικές πράσινες πρωτοβουλίες ώστε να αντιμετωπίσουν τις συγκεκριμένες περιβαλλοντικές προκλήσεις και ευκαιρίες στις κοινότητές τους, οδηγώντας σε ένα πιο βιώσιμο και φιλικό προς το περιβάλλον μέλλον.
Συνεργατικές συζητήσεις σε πράσινες πρωτοβουλίες
Οι συνεργατικές συζητήσεις, σε οποιοδήποτε πλαίσιο και αν διεξάγονται, καθοδηγούνται από διάφορες βασικές αρχές που συμβάλλουν στη διασφάλιση αποτελεσματικής επικοινωνίας, επίλυσης προβλημάτων και συνεργασίας μεταξύ των συμμετεχόντων. Οι αρχές αυτές προωθούν μια παραγωγική και με σεβασμό ανταλλαγή ιδεών και πληροφοριών. Ακολουθούν οι βασικές αρχές των συνεργατικών συζητήσεων (εικ. 1):
Σχήμα 1 – Βασικά στοιχεία μιας συνεργατικής συζήτησης.
Με την τήρηση αυτών των αρχών, οι συνεργατικές συζητήσεις μπορούν να είναι πιο παραγωγικές, με σεβασμό και να συμβάλλουν στην επίτευξη κοινών στόχων και σκοπών. Η αποτελεσματική συνεργασία είναι απαραίτητη σε ένα ευρύ φάσμα πλαισίων. Στη συγκεκριμένη περίπτωση των τοπικών πράσινων πρωτοβουλιών, συχνά έχουν συγκεκριμένους στόχους και στρατηγικές που ταιριάζουν στις τοπικές περιβαλλοντικές ανάγκες. Ορισμένοι από τους στόχους παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα:
Κύριο θέμα | Παραδείγματα δράσεων |
Διατήρηση του περιβάλλοντος | Προστατεύστε και διατηρήστε ένα τοπικό περιβαλλοντικό χαρακτηριστικό: ένα δέντρο, ένα κομμάτι δάσους, ένα υδάτινο σώμα, ένα τμήμα της παράκτιας γραμμής κ.λπ. Δραστηριότητες καθαρισμού. |
Διατήρηση της βιοποικιλότητας | Εκστρατείες για την προστασία βασικών τοπικών ειδών. Δράσεις για την καταπολέμηση των χωροκατακτητικών ειδών. Φύτευση ντόπιων δέντρων και φυτών. |
Βιώσιμη χρήση πόρων | Εκστρατείες για τη μείωση της χρήσης νερού, ενέργειας και γης. Προώθηση της μείωσης των αποβλήτων, ιδίως των πλαστικών, και προώθηση δραστηριοτήτων επαναχρησιμοποίησης και ανακύκλωσης. |
Δράση για το κλίμα | Προώθηση της βιώσιμης κινητικότητας για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Βελτίωση της τοπικής κλιματικής ανθεκτικότητας. Βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. |
Περιβαλλοντική εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση | Εργαστήρια και παρόμοιες εκπαιδευτικές δραστηριότητες για την προώθηση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης. Δημιουργία προγραμμάτων εθελοντισμού. |
Κοινοτική υγεία και ευημερία | Δημιουργία φυσικών χώρων αναψυχής για την προώθηση της σύνδεσης με τη φύση και των σωματικών δραστηριοτήτων. Βελτίωση της ποιότητας των υδάτων και του αέρα με την προώθηση των χώρων πρασίνου. Προωθήστε την τοπική παραγωγή τροφίμων, τους κοινοτικούς κήπους και τα προγράμματα τροφίμων χωρίς απόβλητα για τη βελτίωση της διατροφής της κοινότητας και την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. |
Οργανώσεις βάσης
Τα κινήματα βάσης είναι κινήματα που οργανώνονται από μια ομάδα ατόμων σε έναν καθορισμένο τόπο που εργάζονται για έναν κοινό στόχο. Στόχος τους είναι να φέρουν κοινωνική και πολιτική αλλαγή στο τοπικό τους περιβάλλον, συνδυάζουν τις προσπάθειές τους για να αναβαθμίσουν την πρωτοβουλία. Χρησιμοποιούν μια στρατηγική “από κάτω προς τα πάνω” – επικεντρώνονται στη μικροκλίμακα για να επιτύχουν μια μακροσκοπική αλλαγή – ακόμη και αν δεν συνειδητοποιούν ότι χρησιμοποιούν αυτή τη στρατηγική. Συνήθως, συγκροτούνται με οργανικό τρόπο που αποκτά δύναμη από τη δύναμη των πεποιθήσεών τους (Brian Ka Chan, 2020- Longley, 2022).
Για παράδειγμα, το +350 είναι κίνημα βάσης για το κλίμα. Στόχος τους είναι να εργαστούν για το τέλος των ορυκτών καυσίμων και να αναπτύξουν μια παγκόσμια κοινότητα με επίκεντρο τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τη συμμετοχικότητα και τη δικαιοσύνη.
Πρακτικό υλικό
Δραστηριότητα 1: “Ας συνεργαστούμε για το πράσινο;”
Δραστηριότητα 2: “Συνεργατικός κήπος”
Δραστηριότητες για προβληματισμό
Συμμετείχατε ποτέ σε προγράμματα περιβαλλοντικού εθελοντισμού; Γιατί; Αν ναι, τι μάθατε και τι αντίκτυπο είχε; Αν όχι, γιατί;
Γνωρίζετε κάποια τοπική πράσινη πρωτοβουλία στην οποία θα μπορούσατε να συμμετάσχετε; Αν όχι, μπορείτε να βρείτε μία;
4. Ενότητα με λίγα λόγια
5. Κουίζ
6. Περεταίρω ανάγνωση
- Report: Older People and Climate Change: the Case for Better Engagement (Haq et al., 2010)
- Article: Older People and Action on Climate Change: A Powerful But Underutilized Resource (Pillemer et al., 2021)
- How to improve your collaboration skills and be a better collaborator (Smart, 2021)
https://www.sessionlab.com/blog/collaboration-skills/
- +350 Grassroot movement
https://350.org/
7. Πηγές
- Andriollo, E., Caimo, A., Secco, L., & Pisani, E. (2021). Collaborations in Environmental Initiatives for an Effective “Adaptive Governance” of Social–Ecological Systems: What Existing Literature Suggests. Sustainability, 13(15), 8276–8276.
https://doi.org/10.3390/su13158276
- Azevedo, C., & Sánchez, M. (2019). Pathways to Sustainable Intergenerational Programs: Lessons Learned from Portugal. Sustainability, 11(23), 6626.
https://doi.org/10.3390/su11236626
- Brian Ka Chan. (2020, September). Grassroots – What and Why is it Important? Diversity.social;
https://diversity.social/grassroots/#:~:text=In%20politics%2C%20a%20%E2%80%9Cgrassroots%20movement%E2%80%9D%20is%20a%20movement,issues%2C%20human%20rights%20violations%2C%20poverty%2C%20and%20economic%20inequality
- Citizen, G. (n.d.). 15 Grassroots Organizations That Are Saving the Planet. Global Citizen.
https://www.globalcitizen.org/en/content/15-grassroots-organizations-saving-the-planet/
- Everingham, J.-A., Warburton, J., Cuthill, M., & Bartlett, H. (2012). Collaborative Governance of Ageing: Challenges for Local Government in Partnering with the Seniors’ Sector. Local Government Studies, 38(2), 161–181.
https://doi.org/10.1080/03003930.2011.615834
- Haq, G., Brown, D., & Hards, S. (2010). Older People and Climate Change: the Case for Better Engagement.
https://mediamanager.sei.org/documents/Publications/Climate-mitigation-adaptation/pr%20-%20old%20people%20and%20climate%20change%20pr%20100826lowres.pdf
- Hartman, C. L., Hofman, P. S., & Stafford, E. R. (2002). Environmental Collaboration. Eco-Efficiency in Industry and Science, 8, 21–40.
https://doi.org/10.1007/978-94-017-2545-3_2
- Kay, M. J., Kay, S. A., & Tuininga, A. R. (2018). Green teams: A collaborative training model. Journal of Cleaner Production, 176, 909–919.
https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.12.032
- Kim, D. K. (2020, January 13). How collaboration is driving the global climate agenda. World Economic Forum.
https://www.weforum.org/agenda/2020/01/how-cross-sector-collaboration-is-driving-the-global-climate-agenda/
- Longley, R. (2022, July 29). What is a grassroots movement? Definition and examples. ThoughtCo.
https://www.thoughtco.com/grassroots-movement-definition-and-examples-5085222
- Pillemer, K., Cope, M., Nolte, J., & Ma. (2021). Older People and Action on Climate Change: A Powerful But Underutilized Resource.
https://www.unescap.org/sites/default/d8files/event-documents/KPillemer_paper.pdf
- Ricee, S. (2020, August 5). Grassroots (What, Why, How) – The Complete Guide to Grassroots [2023 ] | Diversity & Social Impact Made Easy. Diversity for Social Impact. https://diversity.social/grassroots/#:~:text=In%20politics%2C%20a%20%E2%80%9Cgrassroots%20movement%E2%80%9D%20is%20a%20movement
- Uchiyama, Y., Chika Takatori, & Ryo Kohsaka. (2022). Designing participatory green area management and biodiversity conservation strategies in the era of population shrinkage: empirical analysis of multi-generational perceptions on Satoyama rare species in central Japan. Landscape and Ecological Engineering, 18(3), 321–339.
https://doi.org/10.1007/s11355-022-00501-1
